Dotacje na podręczniki szkolne to jeden z długofalowych projektów Ministerstwa Edukacji Narodowej, który wszedł życie z dniem 30 maja 2014r. Każda szkoła, która w okresie od 15 marca do 15 września przekaże informację o liczbie uczniów w nadchodzącym roku szkolnym, otrzyma dofinansowanie na zakup podręczników wybranych przez zespół nauczycielski. Na rok 2015/2016 dotacją zostały objęte materiały edukacyjne dla klas I, II i IV szkoły podstawowej oraz I gimnazjum.

Docelowo programem MEN mają zostać objęte wszystkie klasy szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, co w znaczny sposób zmniejszy wydatki rodziców związane z wyposażeniem szkolnym. Wybór podręczników, które będą realizowane w danej placówce, zależy w głównej mierze od decyzji zespołu nauczycielskiego. Podręczniki zakupione w ramach programu stają się własnością placówki edukacyjnej i są udostępniane uczniom na czas nauki w szkole, zaś materiały ćwiczeniowe, na które zostało przyznane dofinansowanie, stają się własnością ucznia. Dotacja celowa jest udzielona placówkom na okres trzech lat – w przypadku podręczników – i zostaje odnawiana co rok, jeśli chodzi o materiały ćwiczeniowe. Takie postępowanie jest możliwe dzięki opublikowaniu przez MEN listy podręczników przeznaczonych do wieloletniego użytku.

Kto i na co konkretnie może wykorzystać otrzymane fundusze?

W tym momencie z dotacji celowych na zakup podręczników mogą skorzystać przede wszystkim szkoły podstawowe i gimnazja, a także, jeśli dyrektor placówki podejmie taką decyzję, szkoły niepubliczne i społeczne. Dofinansowanie zakupu podręczników nie obejmuje natomiast materiałów do edukacji nieobowiązkowej lub dodatkowej – oznacza to, że podręczniki do nauki drugiego języka w szkole podstawowej (według aktualnego programu kształcenia obowiązkowy jest tylko jeden) nie będą finansowane z budżetu projektu. Warto również zaznaczyć, że dotacja związana z podręcznikiem do nauki języka (nawet jeśli jest to pierwszy i obowiązkowy język obcy w szkole podstawowej) nie jest przyznawana w wysokości stu procent kosztów materiału. Podobnie kwestia dofinansowania wygląda w klasach IV szkoły podstawowej i I gimnazjum. Mimo to projekt został pozytywnie przyjęty niemal przez wszystkie środowiska związane z edukacją.

Proces przyznawania dotacji

Proces ubiegania się o dotację rozpoczyna się od określenia liczby uczniów, którzy mają zostać objęci programem dofinansowania materiałów edukacyjnych, a także wstępnej kwoty, która miałaby zostać uzyskana. Dyrektor placówki wysyła następnie do właściwej jednostki samorządu terytorialnego odpowiednią informację. Sam wniosek jest już sporządzany właśnie przez samorząd; dotacji celowej udziela wojewoda za zgodą ministra edukacji narodowej.

Wpływ rodziców na wybór odpowiednich podręczników

Wybór podręczników, które mają zostać zakupione w ramach dotacji celowej MEN, jest zazwyczaj dokonywany w gronie nauczycielskim. Nie oznacza to jednak, że rodzice nie mają żadnego wpływu na to, z czego będą uczyły się ich dzieci. Wystarczy, że będą oni uczestniczyć, oczywiście za zgodą nauczycieli, w naradach dotyczących wyboru odpowiednich materiałów edukacyjnych. Dzięki temu rodzice mogą zapoznać się dokładniej z ofertą różnych wydawnictw i zauważyć różnice pomiędzy proponowanymi podręcznikami. Sprzyja to świadomemu uczestnictwu dorosłych w proces edukacyjny dzieci i młodzieży. Wybór podręcznika nie obejmuje klasy I i II szkoły podstawowej, gdzie realizowany będzie bezpłatny podręcznik „Nasz elementarz” finansowany przez MEN.

Jak to działa w praktyce?

• Zaakceptowany wspólnie z rodzicami pakiet podręczników jest następnie przedstawiany dyrektorowi placówki. Po otrzymaniu środków z dotacji celowej to właśnie on zajmuje się składaniem zamówienia, którego można dokonać zarówno u dystrybutorów podręczników jak i bezpośrednio u wydawnictw. Zamówione materiały zostają następnie dostarczone do szkoły. Podręczniki przechowywane są zazwyczaj w specjalnych szafkach lub biblioteczkach, ponieważ nie są zabierane przez uczniów do domu.
• Ministerstwo Edukacji Narodowej, pozostawiając decyzję o wyborze podręczników w rękach pedagogów i rodziców dzieci, umożliwiło świadome planowanie sposobu realizacji programu kształcenia ogólnego. Jest to bardzo ważne, ponieważ każde wydawnictwo oferuje nieco inny zestaw. Ponadto część z nich w swojej propozycji posiada również materiały dodatkowe, w które mogą zaopatrzyć się uczniowie – mowa głównie o wszelkiego rodzaju repetytoriach, testach, powtórkach czy odrębnych ćwiczeniach. Dlaczego jest to ważne, skoro materiały dodatkowe nie są przedmiotem dotacji? Wydawnictwo, które oferuje podręczniki szkolne, dopasowuje zazwyczaj resztę asortymentu edukacyjnego właśnie do materiałów podstawowych, Oznacza to, że wszelkiego rodzaju powtórki będą zgodne ze sposobem zawarcia treści w podręcznikach oferowanych przez wydawnictwo. Jednym z wydawnictw, które posiadają szeroką ofertę edukacyjną, jest Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne (WSiP). Na stronie wsipnet.pl przedstawia ono swoje propozycje odnośnie podręczników szkolnych dla każdego przedmiotu oraz ćwiczenia pomagające w przygotowaniu się do egzaminu na koniec każdego etapu edukacji.  Ciekawym rozwiązaniem są także e-booki, również oferowane przez wydawnictwo.
• Rodzic, który wcześniej zapozna się z ofertą edukacyjną różnych wydawnictw i będzie brał udział w zebraniach dotyczących wyboru podręczników, uzyska tym samym możliwość bezpośredniego wpływania na kształt edukacji dziecka. Konsultacje z rodzicami mogą stać się ważnym elementem procesu decyzyjnego, ponieważ dorośli mogą obiektywnie ocenić, jaki sposób przedstawiania treści będzie atrakcyjniejszy dla ucznia.

Wybór wydawnictwa może wpływać również na komfort pracy nauczycieli – wspomniany już WSiP oferuje w ramach obsługi posprzedażowej bezpłatny dostęp do stron internetowych ułatwiających i uskuteczniających pracę pedagogów (są to serwisy takie jak Ucze.pl, Zdasz.to czy Klasowki.pl). Dzięki temu nauczyciele mogą korzystać z dodatkowych materiałów, które następnie są wykorzystywane podczas zajęć z uczniami.