Początki stref ekonomicznych w Polsce

Pomysł utworzenia specjalnych stref ekonomicznych w Polsce narodził się w połowie lat 90., było to bezpośrednio związane z próbą pobudzenia wzrostu gospodarczego w mniej rozwiniętych regionach, a tym samym złagodzenia bezrobocia strukturalnego. Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce, zwane dalej „strefami” to wyodrębnione administracyjnie i niezamieszkałe terytorium, na którym dozwolone jest prowadzenie działalności gospodarczej na warunkach preferencyjnych, ale w ramach udzielonej przez państwo pomocy publicznej. Strefy działają na podstawie ustawy z dnia 20 października 1994r. o specjalnych strefach ekonomicznych (t. j. Dz. U. z 2015, poz. 282).

14 stref ekonomicznych

Pierwsza strefa powstała w 1995r. w Mielcu, obecnie jest utworzonych 14 stref: Kamiennogórska, Katowicka, Kostrzyńsko-Słubicka, Krakowska, Legnicka, Łódzka, Mielecka, Pomorska, Słupska, Starachowicka, Suwalska, Tarnobrzeska, Wałbrzyska, Warmińsko-Mazurska. W lipcu 2013r. Rada Ministrów podjęła decyzję o przedłużeniu istnienia stref do 2026r. Oprócz istnienia 14 specjalnych stref ekonomicznych, działają również liczne tzw. podstrefy, który funkcjonują w wielu polskich miastach i gminach.

Jak ustanawia się strefy ekonomiczne?

To Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki w drodze rozporządzenia ustanawia strefę. Wniosek jest przedstawiony po uzyskaniu opinii zarządu województwa oraz zgody właściwej rady gminy. Do wniosku zostaje przygotowana i załączona analiza skutków społecznych i ekonomicznych po utworzeniu strefy. Zarządzającym tak utworzoną strefą może być wyłącznie spółka akcyjna lub spóła z ograniczoną odpowiedzialnością, gdzie Skarb Państwa lub samorząd województwa uzyska większość głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników. Zarządzający powinien prowadzić strefę zgodnie z jej planem rozwoju, regulaminem oraz przepisami prawa, co ma przyczynić się do rozwoju działalności gospodarczej. Przedsiębiorca chcąc prowadzić działalność gospodarczą na terenie strefy i korzystać z pomocy publicznej musi uzyskać zezwolenie. Udziela, cofa i zmienia zezwolenie minister do spraw gospodarki po uzyskaniu opinii zarządzającego. Ustalenie takich przedsiębiorców następuje na ich wniosek w ramach przetargu lub rokowań na podstawie publicznego zaproszenia przez zarządzającego. Zezwolenie określa przedmiot i warunki prowadzenia działalności gospodarczej na terenie strefy. Wygasa ono wraz z okresem, na jaki została ustanowiona strefa.

Jakie jest cel specjalnych stref ekonomicznych?

Jak już zostało wspomniane specjalne strefy ekonomiczne w Polsce mają na celu przyśpieszenie rozwoju gospodarczego regionów, zagospodarowanie majątku, infrastruktury oraz tworzenie nowych miejsc pracy. Ustawa mówi również o rozwoju eksportu, nowych rozwiązań technicznych i technologicznych, czy zwiększeniu konkurencyjności. Strefy mają przyciągać polskich i zagranicznych inwestorów. Przedsiębiorstwa, które postanowią zainwestować i działać w specjalnych strefach oferuje się ulgi i zwolnienia podatkowe oraz dostosowaną infrastrukturę w postaci uzbrojonych, tanich działek, dogodnych pojazdów do nich i innych udogodnień.

Ulgi podatkowe

Ulgi podatkowe polegają na zwolnieniu przedsiębiorcy z płacenia podatku dochodowego (art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 21 ust. 1 pkt 63a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Trzeba spełnić przy tym łącznie dwa warunki: dochód musi być prowadzony z działalności prowadzonej w strefie i osiągnięty na podstawie zezwolenia. Zwolnienia podatkowe to pomoc publiczna regulowana przepisami unijnymi, jej wysokość zależy od maksymalnej intensywności pomocy dla obszaru objętego strefą oraz wielkością kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą. Poziom pomocy najwyższy jest dla małych przedsiębiorstw oraz dla tych znajdujący się w województwach: warmińsko-mazuskie, podlaskie, lubelskie oraz podkarpackie. Zwolnienia podatkowe to pomoc publiczna, określana jako pomoc regionalna z tytułu: kosztów nowej inwestycji (wydatków inwestycyjnych) oraz tworzenia nowych miejsc pracy.

Zostały one uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2008r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom działającym na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności na terenach specjalnych stref ekonomicznych (Dz. U. z 2008, Nr 1548, poz. 232 z późn. zm.). Korzystanie z pomocy z tytułu kosztów nowej inwestycji wymaga, aby działalność gospodarcza była prowadzona przez okres minimum 5 lat oraz utrzymana własność składników majątku związanych z wydatkami inwestycyjnymi przez okres 5 lat (3 lata dla małych i średnich przedsiębiorstw). Wielkość tej pomocy to iloczyn maksymalnej intensywności pomocy i kosztów inwestycji, pomniejszonych o podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy poniesionych w strefie na podstawie zezwolenia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Wielkość pomocy publicznej z tytułu nowych miejsc pracy to iloczyn maksymalnej intensywności pomocy określonej w danej strefie i dwuletnich kosztów pracy nowo zatrudnionych pracowników (koszty płacy brutto wraz ze składkami na ubezpieczenie społeczne).

Regionalne zwolnienia z podatku

Rada Gminy w formie uchwały może również przyznać pomoc regionalną w formie zwolnienia z podatku od nieruchomości. To przedsiębiorca przed rozpoczęciem inwestycji zgłasza zamiar skorzystania z tej pomocy organowi podatkowemu. Często jest ona przyznawana w ramach pomocy de minimis, czyli ograniczona co do wielkości, a przez to niewymagająca zgłoszenia do Komisji Europejskiej.
Zgodnie z Koncepcją rozwoju specjalnych stref ekonomicznych przyjętą przez Radę Ministrów w dniu 27 stycznia 2009r. priorytetowe uznaje się inwestycje w sektorach: lotniczym, motoryzacyjnym, elektronicznym, maszynowym, biotechnologicznym, działalności badawczo-rozwojowej, nowoczesnych usług, czy przemysłu produkującego urządzenia do produkcji paliw i energii ze źródeł odnawialnych. Natomiast zezwolenie nie może zostać wydane na prowadzenie działalności w zakresie m. in. wyrobów tytoniowych, wytwarzania materiałów wybuchowych, przetwarzania paliw silnikowych, wyrobu, rozlewu i przetwarzania napojów alkoholowych oraz spirytusu przeznaczonego na cele inne niż produkcja biokomponentów, usług związanych z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków oraz ośrodków gier hazardowych.

Materiały źródłowe:
1. Koncepcja rozwoju specjalnych stref ekonomicznych przyjętą przez Radę Ministrów w dniu 27 stycznia 2009r.
2. Ustawa z dnia 20 października 1994r. o specjalnych strefach ekonomicznych (t. j. Dz. U. z 2015, poz. 282)
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2008r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom działającym na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności na terenach specjalnych stref ekonomicznych (Dz. U. z 2008, Nr 1548, poz. 232 z późn. zm.)
4. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych
5. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych
5. Pracownik serwisu z łożyskami